Herken je fossielen

Ik begon mijn journalistieke carrière in de rechtbankverslaggeving. Vervolgens werkte ik een paar jaar bij een overheidsinstelling. Dat zijn natuurlijk bij uitstek plekken waar ik te pas en te onpas om de oren werd geslagen met formeel en ambtelijk taalgebruik.

Ik had verwacht dat ouderwets woordgebruik deels te maken heeft met de tijd waarin iemand opgroeit. Maar ik ben er inmiddels van overtuigd dat het weinig met generaties te maken heeft. Ook mijn eigen leeftijdsgenoten strooien met fossiele woorden als echter, althans en mits. Het is mijn persoonlijke missie geworden om ze dat af te leren, maar misschien is het ook wel een kwestie van smaak.

Om de taalfossielen onder ons dan toch een hart onder de riem te steken: het klopt dat sommige onderwerpen taai en ingewikkeld zijn waardoor ze moeilijk te vertalen zijn naar een breder publiek. Bovendien is taal ook een verdedigingsmiddel: korte, duidelijke zinnen laten weinig ruimte voor nuance. De lezer weet meteen wat de schrijver bedoelt, terwijl er vaak nog tientallen mitsen en maren te noemen zijn. En dat is best eng.

Wat is dan de oplossing? In de eerste plaats is het niet eng om wat minder genuanceerd te zijn. Ook is het belangrijk je eigen fossielen te herkennen (of aan iemand anders te vragen of je taalgebruik een beetje van deze tijd is). Zoek vervolgens net zo lang naar alternatieven tot alle ouderwetse, ambtelijke en formele woorden zijn verdwenen. Je tekst wordt er beter leesbaar en duidelijker van, je lezer heeft niet langer het idee dat je een oude, pijprokende man bent en daarnaast doe je mij er ook een groot plezier mee.

Dieuwke de Boer

terug naar het overzicht